عوامل دینامیکی مؤثر بر بارش سنگین برف در تهران: مطالعۀ موردی

رویدادهای بارش سنگین اغلب باعث به‌وجود آمدن خسارات جانی و مالی جبران‌ناپذیر می‌شوند. از این‌رو توانایی و امکان پیش‌بینی صحیحِ وقوعِ این رویدادها برای سازمان‌های هشدار سریع کشورهای مختلف بسیار مهم است. کاربست روش جداسازی عامل‌ها در مطالعۀ رویدادهای بارش سنگین ضمن اینکه امکان تفکیک و بررسی دینامیکی عوامل وردسپهر زِبَرین و زیرین را در یک نمونۀ واقعی می‌دهد، تخمینی کمّی نیز از سهم تعاملی و خالص هریک از عوامل فراهم می‌سازد. یکی از این عوامل، نفوذ زبانه‌ای از هوا با مقادیر بزرگ تاوایی پتانسیلی (PV) مثبت، موسوم به کشانۀ PV، از عرض‌های بالا درپوشن‌سپهر به عرض‌های پایین‌تر در وردسپهر است که موجب کاهش پایداری ایستایی در وردسپهر و شکل‌گیری همرفت می‌شود. بررسی تأثیر این عامل مهم بر میدان‌های هواشناختی با کاربست فن وارون‌سازی تاوایی پتانسیلی صورت می‌گیرد. از دیگر عوامل مهم، اثر کوهستان است که چگونگی این اثر بستگی به آن دارد که جریان هوا به‌وسیلۀ مانع، سَد شود یا از آن عبور کند. در این پژوهش، با استفاده از داده‌های بازتحلیل ERA-Interim و مدل پیش‌بینی عددی میان‌مقیاس WRF، تأثیر چهار عامل شامل بی‌هنجاری PV ترازهای زبرین (کشانۀ PV) و میانیِ وردسپهر و دو رشته‌کوه البرز و زاگرس در رویداد بارش سنگین برف منطقة تهران در روز ششم ژانویۀ 2008 مطالعه و ارزیابی شده است. نتایج نشان می‌دهد که در بارش این روز کشانۀ PV با 5/76 درصد دارای بیشترین تأثیر بوده و پس از آن سهم مشارکت رشته‌کوه البرز قرار دارد و اثر رشته‌کوه زاگرس و بی‌هنجاری PV تراز میانی وردسپهر ناچیز است.